ایرانگردی - شیراز

شیراز یکی از پنج شهر بزرگ ایران و مرکز استان فارس است.

شهر شیراز در بخش مرکزی استان فارس و در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا و در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. شیراز پس از تهران دومین شهر ایران است که شهرداری در آن تأسیس گردید. (سال ۱۲۹۶ خورشیدی(نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر «تیرازیس»، «شیرازیس» و «شیراز» به ثبت رسیده‌است. 

محل اولیه این شهر در محل قلعه ابونصر بوده ‌است. این شهر در دوران بنی‌ امیه به محل فعلی منتقل می‌شود و به بهای نابودی استخر - پایتخت قدیمی استان فارس- رونق می‌گیرد. شیراز در دوران صفاریان، آل بویه و زندیه پایتخت ایران بوده‌ است.

این شهر به سبب جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی فراوان، همواره گردشگران بسیاری را به ‌سوی خود فرا می‌خواند. 

• روز شیراز

پرواز بالن‌های هوای داغ در روز شیراز (۱۳۸۹ هجری خورشیدی(با تصویب شورای شهر شیراز و تأیید مجلس شورای اسلامی روز میانی بهار، ۱۵ اردیبهشت به نام روز شیراز نامگذاری شده‌است. به همین مناسبت، همه ساله برنامه‌های ویژه‌ای از طرف شهرداری شیراز در این روز برگزار می‌گردد. به عنوان مثال در سال ۱۳۸۹ هجری خورشیدی برای اولین بار در ایران ۱۲ بالون هوای داغ به طور هم‌زمان بر فراز آسمان شیراز به پرواز درآمدند. به مناسبت هفته شیراز بالن‌هایی از کشورهای مختلف اروپایی توسط بالن سواران حرفه‌ای با حضور شهروندان شیرازی در آسمان شیراز پرواز کردند. بالن‌ها از ۲ منطقه استادیوم ورزشی حافظیه و دانشگاه علوم پزشکی شیراز برخاسته و پس از پروازی تقریبا ۲ ساعته بر فراز شهر شیراز، در نقاط مختلف فرود آمدند. 

جاذبه های گردشگری شهر شیراز

• دروازه قرآن

 

دروازه قرآن یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوره‌های قدیم در شیراز است که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می‌آید.

این دروازه در ابتدا در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی در آن جای داده شد تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند. در دوره زندیه کریم خان زند این دروازه را بازسازی کرد و اتاقی به بالای آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری، در اتاقک بالای آن جای داد. این قرآن‌ها، که به «قرآن هفده من» معروف‌اند، اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال یافته‌اند. دروازه قرآن در دوره قاجاریه به علت وقوع چندین زلزله دچار صدمات زیادی شد که محمد زکی خان نوری آن را تعمیر نمود. این بنا در گذشته طاق قرآن نیز نامیده شده‌ است.   

• حافظیه

 حافظیه نام مجموعه آرامگاهی موجود در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن است. این مجموعه به‌دلیل جای‌ دادن آرامگاه حافظ شیرازی در خود به این نام مشهور شده‌ است. مساحت حافظیه ۲ هکتار بوده و از ۲ صحن شمالی و جنوبی تشکیل یافته که این صحن‌ها توسط تالاری از یکدیگر جدا شده‌اند. این مجموعه ۴ درب ورودی- خروجی دارد که درب اصلی در سمت جنوب آن، دو درب در سمت غرب آن و یک درب در سمت شمال‌شرق آن قرار گرفته ‌است.

• پاسارگاد

پاسارگاد در 70 کیلومتری جاده شیراز به اصفهان در دشت مرغاب قرار دارد. پاسارگاد نخستین پایتخت امپراتوری هخامنشی بود. این شهر توسط کوروش کبیر ساخته شد و تا اواخر حکومت هخامنشیان تاج گذاری پادشاهان این سلسله در این شهر انجام می شد. از مهمترین آثار پاسارگاد مقبره کوروش، کاخ ها و زندان سلیمان است این اثر از بناهای ثبت شده در فهرست میراث جهانی به شمار می آید.      

 

• تخت جمشید

تخت جمشید پایتخت اولین امپراتوری جهانی یعنی هخامنشیان در ایران است. کار ساخت پارسه در زمان داریوش بزرگ (520 ق.م) آغاز شد و به وسیله دیگر شاهان هخامنشی کامل شد.

از مهمترین قسمت ها ی تخت جمشید دروازه ملل، کاخ آپادانا، کاخ صد ستون، کاخ تچر، کاخ هدیش و خزانه است. تخت جمشید با تمام زیبایی هایش در سال 321 ق.م توسط اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و اموال آن به تاراج رفت. این اثر بی نظیر امروزه در فهرست آثار جهانی قرار دارد.

• نقش پیروزی

این نقش برجسته یادبود نبرد و پیروزی اردشیر بنیان گذار سلسله ساسانی (سده 2م) بر آخرین پادشاه اشکانی (اردوان 5) است که بر فراز صخره‌ای در سمت راست رودخانه فیروزآباد حجاری شده است. این اثر اولین نقش برجسته ساسانی و بزرگترین نقش برجسته ایران است. 

• نقش برجسته بهرام (سراب بهرام(

این اثر در 9 کیلومتری نورآباد فارس قرار دارد. در این نقش،  بهرام دوم(سده 5 میلادی) در وسط و بزرگان ساسانی در اطراف او ایستاده اند. این نقش برجسته 85/3 متر طول و 8/2 متر ارتفاع دارد. 

 

• بقعه شیخ یوسف سروستانی

این بقعه در مرکز شهر سروستان واقع شده و مشتمل بر دو چهارطاقی و ستون های سنگی است. این بنا دو بقعه دارد که متعلق به مقبره شیخ یوسف سروستانی به تاریخ 680 ه.ق/1262م و محمدبن حسن علی البیضاوی به تاریخ 710ه.ق/1292م است.  

          

• قلعه دختر

در فاصله 6 کیلومتری شهر کنونی فیروزآباد، آثار قلعه‌ای بزرگ از سنگ و ساروج است که بر فراز کوهی ساخته شده و دارای تزئینات گچ بری در داخل بنا می باشد. ساختمان بنای این قلعه مربوط به اردشیر اول بنیانگذار سلسله ساسانی (سده 3م) می باشد. 

• کاخ سروستان

کاخ سروستان در 9کیلومتری جنوب شرقی شهر سروستان واقع شده است. این بنا مربوط به دوره حکومت ساسانیان (سده 4م.) است. بنا شامل یک ایوان مرکزی و دو ایوان کوچکتر، تالار اصلی و ... است. برخی آنرا یک کاخ شکار می دانند.  

• کاخ فیروزآباد (کاخ اردشیر( 

 ین بنای باستانی در شمال غربی فیروزآباد واقع شده است. مصالح این کاخ ساروج و سنگ لاشه می باشد که با روکشی از گچ پوشیده شده است. بنای این کاخ مربوط به اردشیر اول بنیانگذار سلسله ساسانی (سده 3م) است. به علت قرار گرفتن این کاخ در کنار چشمه «قمپ آتشکده» آن را آتشکده فیروزآباد نیز می نامند. 

• نقش رستم

مجموعه نقش رستم در 5/2کیلومتری تخت جمشید واقع شده و شامل آرامگاه‌های پادشاهی هخامنشی (خشایارشا، داریوش اول، داریوش دوم و اردشیراول) (سده 5 ق.م) و نقش برجسته های دوره ساسانی  (سده6 م) است. بنای مذهبی کعبه زرتشت که احتمالاً آتشکده دوره هخامنشی می باشد نیز در این محوطه وجود دارد.  

 

• عمارت نصیرالملک

مجموعه بناهای «نصیرالملک»‌ شامل مسجد، منزل، حمام، آب انبار و ... در شهر شیراز واقع شده است. این بنا مربوط به «حاجی میرزا حسن علی خان نصیرالملک» حاکم فارس در زمان قاجار (سده 13ه.ق/ سده 19م‌) است. گچ‌کاری و آیینه‌کاری عمده ترین تزئینات بنا را تشکیل می دهند.

•  ارگ کریمخانی

بنای ارگ در سال 1180ه.ق /1760م توسط کریمخان زند ساخته شده است. بلندی دیوار آجری این ارگ، 12 متر و بلندای چهار برج آجری آن 15 متر است که با نقش های ساده و زیبا تزئین شده است. فضای داخلی اتاق های ارگ با نقوش اسلیمی، ترنج، گل و مرغ با رنگ های مختلف و آب طلا نقاشی شده است. این بنا در شهر شیراز قرار دارد.

 

• آتشکده پاسارگاد

در فاصله 1500 متری از کاخ اختصاصی کوروش، در قسمت شرقی دشت مرغاب دو تخته سنگ بزرگ سفید در مجاورت تپه کوتاه خاکی به فاسله 9 کیلومتر از یکدیگر قرار گرفته اند. این دو تخته سنگ را آتشگاه یا قربانگاه پاسارگاد می دانند.   

 

• آرامگاه شاه شجاع

شاه شجاع یکی از بزرگترین و شجاع ترین پادشاهان آل مظفر بوده است که در قرن هفتم چشم از جهان فرومی بندد و چون بعد از وی اختلاف بین جانشینان بوجود می آید وی را در محلی ساده و بدون هیچ تشریفاتی دفن می کنند و در زمان زندیه فردی به نام میرزا محمد خان کرمانی که از نوادگان شاه شجاع بود با اجازه کریم خان زند در سال 1191 هجری قمری سنگ بزرگی بر قبر وی نهاد و باغچه ای در اطراف آن احداث کرد و این سنگ تاکنون باقی مانده است. آرامگاه دارای 4 ستون مورب است که گنبدی در بالای آن قرار دارد. سطح بیرونی گنبد به وسیله کاشی های تک رنگ نیلوفری تزئین شده است و در سطح داخلی گنبد با کاشی های هفت رنگ تصاویر گل و بوته ایجاد کرده و در چهار قسمت داخل گنبد مطالب و اشعابه خط نستعلیق نوشته اند. آرامگاه دارای محوطه ای کوچک با تعدادی درخت نارنج می باشد.   

• باغ ارنجستان قوام

نارنجستان قوام متعلق به خاندان قوام الملک بوده است. عمارت نارنجستان بعنوان دیوانخانه و محل مراجعات رعیت ها و دیگر مردم و همچنین محل تشکیل جلسه های عمومی و نشست های بزرگان و اشراف در زمان قاجاریه مورد استفاده قرار می گرفته است. این بنا دو متر از کف حیاط بلند تر است و آجر به عنوان مصالح اصلی بکار برده شده است. سقف بنا با نقاشی های زیبا با رنگ های گرم و طرح های متنوع پوشیده شده است. ابراهیم خان قوام الملک در سال 1345 خورشیدی این بنای با ارزش و زیبا را به دانشگاه شیراز اهدا کرد و امروزه به موزه نارنجستان که وابسته به دانشکده هنر معماری است تبدیل شده و برای بازدید عموم آزاد می باشد. 

• باغ جهان نما 

باغ جهان نما در شرق خیابان قرآن قرار دارد. دیوار آجری و محکم آن مربوط به دوره زندیه است با وجود کج شدن همچنان پا برجا ایستاده است. این باغ باصفا از باغ های قدیمی شیراز است که در زمان زندیه عمارتی دو طبقه به سبک کلاه فرنگی در آن ساخته شده است. در وسط باغ حوض های سنگی زیبائی به چشم می خورد که در گذشته از آب رکن آباد پر می شده است. این باغ قابل بازدید برای عموم می باشد.

• باغ دلگشا

باغ دلگشا نزدیک آرامگاه سعدی قرار دارد و در دوره تیمور از باغ های مهم و تفریحی شیراز بود. قدمت این باغ به دوره ساسانی نسبت داده شده و ساختمان موجود در آن، متعلق به دوره قاجاریه است. این باغ در اردیبهشت - فصل چیدن بهار نارنج -  بسته است.  

• باغ عفیف آباد

با وسعتی حدود 127000 متر مربع از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود. در میان این باغ که "گلشن" نیز نامیده می شود، عمارتی دو طبقه، آب نماها و زیرزمین وجود دارد. 

 

•  باغ ارم

که بنا و سردر آن از دوره قاجاریه به جای مانده، زیباترین باغ شیراز است. گل های زینتی و گونه های متنوع گیاهی موجود در این باغ، آن را به باغ گیاه شناسی دانشگاه شیراز بدل ساخته است.  باغ تخت در شمال شهر شیراز و در دامنه کوه بابا کوهی قرار دارد. در این باغ عمارتی به همت "اتابک قراچه داغ " در سال 480ه.ق بنا شد. در زمان آقا محمد خان قاجار نیز بنای جدیدی در این باغ ساخته شد. در این باغ تاریخی، اکنون پادگان نظامی مستقر است. سایر باغ های شیراز در غرب شهر در منطقه قصر دشت قرار دارد و حدود 50 کیلومتر از سطح شهر را در برگرفته است. رودخانه اعظم ، نهر معالی آباد و قنات های متعدد، این باغ ها را مشروب می کند.

 

• چاه مرتاض علی

بالای کوه هفت تن در سلسله جبال" چهل مقام"، در شمال شهر شیراز و در شرق گنبد عضد ( گهواره دید)، چاهی به ژرفای سه متر با دو آب انبار و ساختمانی شامل چند اتاق وجود دارد که محل ریاضت و عبادت صوفیه و عرفا بود.   

• قصر ابونصر (تخت ابونصر(

در 6 کیلومتری شرق شیراز بر بالای یک تپه بقایای بناها و یک حصار سنگی دیوارهای آجری ساختمان های خشتی و آستانه های سنگی فرو افتاده دیده می شود.

•  عمارت باغ ایلخانی

باغ ایلخانی از بناهای محمد قلی خان ، ایلخان قشقایی است که در محله میدان شاه واقع شده است. این باغ یکی از فضاهای سبز دوره قاجاریه است که ساختمان کهنسال و عمارت قدیمی و دیدنی دارد. در محوطه این باغ یک عمارت کلاه فرنگی وجود دارد. 

 

• عمارت باغ نشاط

این بنا در ضلع شمالی پل عباسی و در میان فضایی سبز و گسترده قرار گرفته و مقر حکومت لار پس از دوران صفویه بوده است. مساحت قصر این باغ 35×135 متر است. این بنا که از ساختمان های زیبا و بسیار دیدنی عصر صفویه است و هم اکنون از نظر حفظ و نگهداری در وضعی نامطلوب قرار دارد. 

• عمارت کلاه فرنگی باغ نظر

این باغ با انبوه درختان سر به فلک کشیده سرو و نارنج در سال های پیش از سلطنت کریمخان زند احداث شده است. کریمخان عمارت کلاه فرنگی، ارگ، دیوانخانه و بعضی از ساختمان های دیگر را در آن محوطه بنا کرد. در دوره قاجار نیز حسین علی میرزای فرمانفرما عمارتی در نزدیکی عمارت خورشید احداث کرد. در وسط باغ نظر که به باغ موزه نیز مشهور است عمارت هشت ضلعی بسیار زیبایی ساخته شده که به کلاه فرنگی مشهور است . 

• قبر مادر نادر شاه

در ضلع شرقی قلعه اژدها پیکر و بر یک سطح مرتفع مشرف به شهر بقایایی از قلعه ای تاریخی به جا مانده که به قبر مادر نادر شاه مشهور است. دیوارهای خارجی ساختمان مربع شکل و به ابعاد 5/4×5/4 متر است. ارتفاع این ساختمان 9 متر می باشد.

• مدرسه آقاباباخان

این بنا از بناهای دوره قاجاریه است که در محله درب شاهزاده در جنب بازار وکیل و مسجد جامع قرار دارد و شالوده آن از کریمخان زند است. آغاز بنای مدرسه توسط مرحوم حاجی محمد حسین خان صدر اعظم اصفهانی صورت گرفته و مرحوم آقا باباخان حسین در حدود سال 1240 بنای مدرسه را تمام کرده است. 

• عمارت دیوانخانه

در نزدیکی ارگ کریمخانی‌، عمارتی وجود دارد که در گذشته عمارت دیوانخانه کریمخان زند بود و هم اکنون تنها عمارت سابق آن در قسمت شمالی باقی مانده است. این عمارت شامل یک تالار وسیع با سقفی بلند است که در گذشته دو ستون مرمر در جلو آن قرار داشت، اما آغا محمد خان قاجار آن دو ستون را به تهدان برد و به جای آنها دو ستون چوبی نصب کرد. 

• باغ تخت

این باغ در شمال شهر شیراز در دامنه کوه بابا کوهی قرار گرفته است. اساس اولیه بنا در سال 480 هجری به همت اتابک قراچه گذارده شد و به نام تخت قراچه موسوم است. در زمان آقا محمد خان قاجار (1260هجری) محوطه و بنای جدیدی احداث کردند که به تخت قاجار معروف است. در حال حاضر این باغ قسمتی از یک پادگان نظامی است.

 

• حمام باغ نشاط

در ضلع شمالی باغ نشاط، حمام قصر که احتمالا“ همزمان با آن بنا شده است قرار دارد. نقاشی های دیوارهای آن با ظرافتی خاص ترسیم شده اند و اینک نیازمند باز سازی و مرمت می باشند.

• قلعه اژدها پیکر

این قلعه روی یک سطح مرتفع در غرب شهر شیراز قرار گرفته است و طول و عرض آن به تر تیب 700 متر و 170 متر است. قلعه از سه بخش دیوار سنگی، حاطیف قلعه بالایی و میانی تشکیل شده است و قدمت آن با توجه به یافته های موجود به دوره پیش از اسلام می رسد. قلعه تا یک قرن پیش مسکونی بوده است و در زمان سلطنت رضا شاه بمباران شد.   

 

• آتشکده صمیکان

این آتشگاه در 140 کیلو متری جنوب شیراز و در مسیر جاده ای متعلق به عهد ساسانیان قرار داشته و متعلق به همان دوره است.    

 

• پیست اسکی

پیست اسکی پولاد کف مجموعه تفریحی ورزشی پولاد کف به عنوان دومین پیست بزرگ بین ‌المللی کشور در ۸۰ کیلومتری شمال شهر شیراز و درارتفاع ۲۸۵۰ متری از سطح دریا واقع شده و دارای قله‌ای به ارتفاع ۳۴۰۰ متر از سطح دریا است. همچنین این مجموعه دارای امکاناتی از قبیل تله‌کابین، تل‌اسکی، رستوران، فست فود، کافی شاپ، مهمان‌ سرا، هتل، موتور برفی، ماشین‌های کوهستان، چرخ‌ های هوشمند، قایق‌ های پدالو، اسب سواری، دوچرخه سواری، لوازم مورد نیاز اسکی و آموزشگاه اسکی می‌باشد و در سال ۱۳۸۱ افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفته ‌است.  

 

ا