ایرانگردی - قشم

قشم جزیره‌ای در خلیج فارس و در استان هرمزگان ایران است. این جزیره در دوران ساسانیان ابرکاوان نام داشته‌ است. شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه ی جزیره واقع شده ‌است و به رغم آنکه این شهر نسبت به کل جزیره مرکزیت هندسی ندارد، اما به علت موقعیت مهم استراتژیک آن (دید گسترده به جنوب، شمال و شرق، دید به تنگه هرمز، نزدیکی به بندرعباس و...) از قدیم واجد اهمیّت بوده و عمده‌ترین سکونتگاه جزیره محسوب می‌شده‌ است. انتخاب شهر قشم به عنوان پایگاه اصلی توسعه منطقه آزاد تجاری-صنعتی قشم نیز بر اهمیت این شهر افزوده‌است.

عکس هوایی از جزیره قشم

طبق آخرین تقسیمات کشوری امروزه شهرستان قشم ۶۴ شهر و روستا دارد که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از:

1 - تولا (قشم) ۲ - دفاری ۳ - حمیری ۴ - جزیره لارک (جزء جزیره قشم) ۵ - درگهان (در سال ۸۵ تبدیل به شهر شده‌است)  

۶ - هلر ۷ - گیاهدان ۹ - رمچاه ۱۰ - جی‌جیان ۱۲ - باغ بالا ۱۳ - توریان ۱۴ - تُم‌سنتی ۱۵ - زینبی ۱۶ - پی‌پشت ۱۷ - کوشه قشم ۱۸ - کاروان(قشم) ۱۹ - گربدان ۲۰ - زیرانک ۲۱ - کردوا ۲۲ - مسدوم ۲۳ - خالدین ۲۴ - مسن ۲۵ - شیب دراز ۲۶ - دیرستان ۲۷ - برکه خلف ۲۸ - جزیره هنگام شامل روستاهای هنگام (هنگام جدید) ۲۹ - هنگام کهنه ۳۰ - هنگام غیل (جزیره هنگام جزء جزیره قشم) ۳۱ - ریگو ۳۲ - بند حاج علی ۳۳ - قندیل ۳۴ - نخل گل ۳۵ - بندرلافت ۳۶ - طبل (روستا) ۳۷ - ملکی ۳۸ - هفت رنگو ۳۹ - سلخ ۴۰ - گمبران ۴۱ - سهیلی ۴۲ - تنبان ۴۳ - گورزین ۴۴ - دهخدا (روستا) (خور خران) ۴۵ - گوران(قشم) ۴۶ - نغاشه ۴۷ - دوربنی ۴۸ - بندردولاب ۴۷ - گوری (روستا) ۵۰ - مرادی ۵۱ - درکو ۵۲ - دوستکو ۵۳ - کانی (روستا) ۵۴ - چاهو شرقی ۵۵ - تمکز ۵۶ - کنار سیاه (قشم) ۵۷ - چاهو غربی ۵۸ - سرریگ ۵۹ - باسعیدو ۶۰ – رمکان

جاذبه های گردشگری

• جنگل دریایی حرا

جنگل های حرا یکی از عجیب ترین عناصر طبیعی هستند. در این جنگل درختانی در ناحیه جذر و مدی زیست می کنند و از آب شور بهره می گیرند. عجیب تر اینکه بخش اعظم آنها، در آب شور فرو رفته اند ولی باز هم به حیات خود ادامه می دهند. این جنگل بیشتر از درختانی تشکیل شده است که حرا نام دارند. حرا گونه ای درخت مانگرو می باشد که در زبان لاتین به نام ابوعلی سینا نامگذاری شده است. هنگام بالا آمدن آب دریا، جنگل حالت شناور می شود و با فروکش کردن آب دریا، مناطق خشک نمایان می شود. این جنگل از بندر لافت تا روستای طبل کشیده شده است. امکان سفر دریایی در بین درختان حرا و دیدن بیش از ۱۰۰ گونه از پرندگان بومی و مهاجر، بسیار لذت بخش است.

• دره ستارگان

دره ستارگان بزرگترین ژئو پارک خاور میانه می باشد. این دره که بر اثر فرسایش خاک، سنگ و ماسه ناشی از باد و باران و رگبارها به وجود آمده است. شاهکار کم نظیر طبیعت در جزیره زیبای قشم است. علت نامگذاری دره به ستارگان، این بوده که اهالی محل عقیده دارند ستاره ای از آسمان در این دره افتاده و اشکال عجیبی را از خاک و سنگ پدید آورده است. ویژگی های دره ستاره ها باعث شد، این دره به عنوان بخشی از ژئو پارک آثار طبیعی در سازمان یونسکو به ثبت برسد. مخروط های نوک تیز، ستون ها وتیغه ها که در اثر فرسایش باد و باران پدید آمده اند، در این دره مشاهده می شوند. دره ستاره ها در شب هایمهتابی جاذبه خاصی دارد چراکه آسمان و ستاره ها با نزدیکی زیادی به زمین احساس می شوند. در این دره راه های تنگ و باریک و گاهی پهن و وسیع دیده می شود. همچنین شکاف های بزرگ و کوچکی که چنین تصور می شود موجودی در دل آنها زندگی می کند.

• قلعه پرتغالی ها

این قلعه در سال ۱۵۰۷ میلادی توسط دریانورد پرتغالی به نام آلفونسو آلبرکوک در جزیره قشم احداث گردید. قلعه از سنگ های آهکی و گچی با ملاط ساروج محلی ساخته شده و در طییک قرن چندین بار مرمت شده است. چهار برج در چهار گوشه بنا و باروهایی بلند دارد که توپ و منجیقها بر روی پهنای آن مستقر می شده اند. این قلعه بیشتر محل نگهداری مهمات و اسلحه بوده و در مواقع اضطراری به دیگر قلعه ها کمک می رسانده است. در سال ۱۳۸۷ در پی حفاری های شرکت برق، تونل قدیمی متصل به قلعه پرتغالی ها کشف شد که راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی بوده است. تونل مذکور از قلعه پرتغالی ها تا غارهای خربس در جنوب شهر قشم نیز ادامه دارد.

          

• غارهای خربس

این غارها که از پدیده های کهن زمین به شمار می روند، همراه با دیگر کوه ها و چین خوردگی های رشته کوه زاگرس هستند که در هزاره های گذشته از زیر آب سر برآورده اند. غارهای خربس که ساختار خود را همچنان حفظ کرده اند، از درون با دهلیزها، تالارها، اتاق های متعدد و چشمه ها، ماًمن مردمانی از دوره های کهن بودند. ساختار تو در توی غارها و قرار گرفتن آن بر بلندی کوه، این عقیده را در بین مردم به وجود آورده که اینجانیایشگاه مهر و محلی برای ستودن الهه میترا بوده است. این غارها مجموعه ای از حفره هایی هستند که با راهروهای باریک به هم راه دارند و در شاهراه اصلی دو تاقچه کوچک جهت جا چراغی نیز دیده می شود.

     

• چاه های لافت یا طلا

این چاه ها در جنوب شرقی بافت قدیم شهر و در یک گودال سنگی حفر شده اند. به روایت اهالی لافت، تعداد چاه ها در گذشته ۳۶۵ عدد بوده و مردم هر روز سر یکی از این چاه ها را باز نموده و از آب آنها استفاده می کردند. علت نامگذاری چاه ها به طلا، ارزش و اهمیت آب شیرینی بوده که به دلیل کمبود آب ارزش طلا داشته است. عمق چاه ها ۳ تا ۶ متر می باشد. بزرگان لافت احداث این چاه ها را به خواجه کریم یکی از اهالی آن زمان لافت نسبت می دهند. در حال حاضر اکثر این چاه ها، از گل و لای پر شده و حدود ۶۰ عدد از آنها قابل استفاده هستند. ۳۰ عدد از چاه ها طی ۲ سال اخیر، مجدداً از زیر خاک بیرون آورده شده اند.

• درخت انجیر معابد

درخت انجیر معابد یا لور معروف ترین درخت جزیره است. پوست کهنسال، برگها و ریشه هایش که از بدنه آن آویزان هستند این درخت را از سایر درختان دیگر متمایز می سازد. درخت لور ریشه هایش طوری رشد می کند که مانند چتری بر روی زمین سایه می افکند و ممکن است تا چند صد سال عمر کند. برگهایش همیشه سبز بوده و یکی از رستنی های شگفت انگیز جزیره قشم می باشد. این درخت تاجی بسیار بزرگ دارد و میوه ی رسیده نارنجی رنگ آن مطبوع و خوراکی است. همچنین ریشه های متعدد بسیاری دارد که زیبایی خاصی به درخت بخشیده است.

• غار نمک یا نمکدان

در بخش جنوبی قشم، غارهای نمکی بسیار زیبا و شگفت انگیزی وجود دارد. شکل این غار به صورت یک کمان کاملاً خمیده است که تا ژرفای ۲۰ متری آن، با نور روز روشنایی دارد. دیواره ورودی غار از نمک و لایه های مختلفی از کانی های آهن دار مانند هماتیت تشکیل شده است. همچنین استلاکتیت ها و به ندرت استلاگمیت های نمکی، از اولین پیچش غار قابل مشاهده هستند و به تدریج افزایش مییابند. از نیمه ی غار تا انتها را کف پوشی از کریستال های نمک فرا گرفته و ستون های کوچکی را پدید آورده اند. تحقیقاتی که اخیراً بر روی فضای غار انجام شده نشان می دهد که این غار دارای قابلیت ویژه ای بوده که باقی ماندن و تنفس در آن، می تواند به بهبود بیماران مبتلا به آسم و ناراحتی های تنفسی کمک کند. همچنین به عنوان دومین غار نمک جهان محسوب می شود.   

•  تنگه چاهکوه

تنگه چاهکوه در روستای چاهوی قشم واقع شده و با حفره ها، دالان ها و اشکال عجیب در دیواره های خود بسیار شگفت انگیز است. این دره ی شگفت انگیز در دل یک کوه سنگی به شکل ضربدر برش خورده است. چاهکوه در ابتدا بلند به نظر می رسد، ولی به تدریج از عرض آن کاسته می شود تا جایی که عبور از میان آن دشوار می شود. داخل تنگه سنگ های رسوبی موسوم به سنگ های آهکی بوده که جزء یکی از ۳ گروه سنگ های موجود در طبیعت می باشد. در دیواره های چاهکوه فرسایش آبی شیارهای عمیق و طویل، انواع حفره های عدسی، قاشقی و کروی را تشکیل داده اند. وجود شیارها و حفره ها بر بدنه عمود این دره و همچنین وجود جوی های سنگی در کف تنگه موجب شده تا چاهکوه به دره ای شگفت انگیز تبدیل شود.  

• سد تاریخی پی پش

سد پی پشت که در نزدیکی روستای پی پشت قرار دارد یکی از سدهای تاریخی و دیدنی قشم است. تأسیسات تقسیم آب این سد، متعلق به دوره ساسانی می باشد که پی اولیه سد را ساسانیان احداث نموده و سد را ساخته اند ولی قسمت بالا و تاج آن را هخامنشیان تکمیل کرده اند. کارشناسان میراث فرهنگی تأکید کرده اند که این سد از نظر قدمت و سابقه تاریخی، بسیار حائز اهمیت بوده و یکی از سدهای مهم جزیره قشم می باشد.  

•  قبرستان انگلیسی ها

این قبرستان در گذشته محل زندگی شماری از انگلیسی ها در زمان فتحعلی شاه بوده است. قبرستان در ۱۳۵ کیلومتری شهر قشم در بندر باسعیدو قرار دارد. در این منطقه قبر شماری از مأموران دولت انگلیس، دیده بان و دیگر نظامیانی می باشد که در ارتش دولت انگلیس بوده اند. این قبرستان در گذشته قلعه ی کوچکی بوده که یک دکل دیده بانی و یک جایگاه برای توپ های جنگی جهت محافظت از قلعه داشته است. از جمله موارد دیدنی این قبرستان علاوه بر سنگ گورهای قدیمی و شکسته، وجود یک ستون یاد بود می باشد که همچنان تا به امروز پا برجا مانده که البته سنگ نبشته های آن شکسته اند ولی بنای ستون تا حدودی سالم مانده است. چنین به نظر می رسد که بیشتر قبرها ویران و یا نبش شده است.     

• کوه بصیرا

کوه بصیرا در فاصله ۱۱۰ کیلومتری شهر قشم واقع شده است که دارای مناظر زیبا و منحصر به فرد می باشد و مکانی زیبا برای تفریح است.    

• آب انبار بی بی

آب انبار یا برکه ی بی بی که در شهر قشم واقع شده، یکی از آثار تاریخی و دیدنی قشم می باشد. این آب انبار در سال ۱۲۰۲ ه.ق توسط زنی نیکوکار به نام صوغیه که همسر شیخ عبدالله حاکم وقت جزیره بوده، ساخته شده و اولین آب انبار موجود در قشم بوده است. سقف این آب انبار بارها مرمت شده و داخل آب انبار به نحو مطلوبی بازسازی شده است. در حال حاضر هم که سال ها از عمر این بنا می گذرد، هنوز مورد استفاده مردم بومی منطقه قرار دارد. معماری این آب انبار بسیار جالب می باشد، داخل آن یک مخزن بزرگ جهت تمیز نگه داشتن آب وجود دارد.     

• تپه تاریخی کولغان

تپه های کولغان مشرف بر دریا و سد خاکی بالاتل هستند و از زیبایی و چشم انداز بسیار جالبی برخوردارند. بالای تپه ها، آثار معماری و آبراه ها با دیوارهای سنگی به طول بیش از صد متر باقی مانده که بسیار دیدنی هستند. در قسمتی از این تپه ها، قبرستان منظمی با قبرهاییدر دو ردیف با فاصله دو متر از یکدیگر وجود دارد. نشانه های باقی مانده از اتاقک های به جا مانده در این منطقه، گویای آن است که این محل احتمالاً بازاری بوده که رونق بسیار داشته است. در کنار ویرانه های به جا مانده، سه حوض حفر شده در داخل سنگ وجود دارد که بزرگ ترین آنها ۱۲ متر طول و ۴ متر عرض دارد. عده ای از اهالی بومی منطقه معتقدند که این مکان نیایشگاه ناهید بوده است .    

• اسکله باسعیدو

این اسکله تاریخی که قدمت بنای آن به دوره ساسانیان بر می گردد، در ۱۴۴ کیلومتری شهر قشم قرار دارد. اسکله از سنگ های بزرگ رودخانه ای مانند قلوه سنگ و ملات گچ زنده ساخته شده است. در دوره مغول ها نیز مرمت و بازسازی شده و از آن استفاده می کردند. در اواخر دوره تیموری و اوایل دوره صفوی، اسکله تعمیر شده و و با سنگ های تراشیده شده، روسازی و ساروج بندی شده مجددا بازسازی و اسکله وسیع تر شده بود. این اسکله به دلیل موقعیت جغرافیایی، محل استقرار انگلیسی ها در جزیره بود. به همین دلیل از این اسکله برای کشتی های جنگی خود و همچنین چون در جزیره اسکان یافته بودند، استفاده می کردند. در سال های اخیر، به همت اداره شیلات قشم، بندرگاه صیادی مناسبی در این اسکله تاریخی احداث گردیده است.    

• سواحل

جزیره قشم با وسعتی نزدیک به ۱۵۰۰ کیلومترمربع، بیشترین سواحل و کرانه‌ها را در بین جزایر خلیج فارس به خود اختصاص می‌دهد. سواحل زیتون، سیمین، جزایر ناز، سوزا، مسن، شیب‌دراز، سلخ و دوستکو از دیدنی‌ترین سواحل جزیره قشم محسوب می‌شوند. از ویژگی‌های ساحل شناختی این جزیره، تنوع سواحل صخره‌ای، ماسه‌ای و گلی آن است که چنین خصوصیتی به‌طور یک جا در کمتر جزیره‌اییافت می‌شود. سواحل شنی و ماسه‌ای نقره‌ فام و سیمین براق نیز از دیگر انواع سواحل در جزیره قشم محسوب می‌شوند. ساحل صخره‌ای زیتون، ساحل شنی سیمین و سواحل گلی لافت و جنگل‌های حرا تنوع سواحل قشم را نشان می‌دهند. ساحل صخره‌ای ریگو معروف به ساحل لاک‌پشت‌ها نیز از دیگر سواحل زیبای جزیره قشم است که لاک‌ پشت‌ها در آنجا برای نفس‌گیری و تغذیه به روی آب می‌آیند. سواحل زیبای جزیره هنگام در دو کیلومتری خط ساحلی جنوب جزیره قشم زیستگاه دلفین های باهوش و بازیگوش است که این مسئله موجب جذب گردش گران علاقمند به قشم و جزیره هنگام شده است. گردش گران علاوه بر ساحل زیبای بین هنگام و قشم از طبیعت رویایی داخل جزیره هنگام و تنها مزرعه پرورش تمساح کشور نیز دیدن می کنند.    

• آب و هوا

قشم در گروه سرزمین‌های گرم و خشک قرار می‌گیرد و این در حالی است که رطوبت نسبی هوا در قشم بالاست. فشار هوا در قشم بین ۱۰۱۵ تا ۱۰۱۸ میلی‌بار جیوه‌ است که در تابستان به دلیل گرمای زیاد، فشار هوا به کمتر از ۱۰۰۰ میلی‌بار می‌رسد. دمای متوسط سالیانه جزیره قشم حدود ۲۶ درجه سانتی‌گراد، با متوسط حداکثر و حداقل دمای روزانه به ترتیب ۳۳ و ۱۸ درجه سانتی‌گراد است. اختلاف درجه حرارت فصلی این جزیره بسیار زیاد است. گرم‌ترین زمان‌ها ۱۰ تیر تا ۱۰ شهریور و سردترین ماه‌ ها دی و بهمن است. در جزیره قشم حداکثر و حداقل دمای مطلق ۴۶ و صفر درجه سانتی‌گراد به ثبت رسیده‌است.

• خوراکی های محلی

نان تُمُشی، نوعی نان محلی بسیار نازک است که در قشم آنرا با سس مخصوصی می پزند. در این نان تخم مرغ و پنیر می ریزند که همزمان با نان می پزد. نوشیدنی مخصوص قشم چایی شیر است . خورش قلیه ‌ماهی از غذاهای محلی این جزیره است .